Μεγάλοι μουσικοί της Κρήτης

 Σε ηλικία 14 χρονών ξεκίνησε να παίζει λύρα. Αφού τελείωσε το γυμνάσιο συνέχισε να ασχολείται με τη μουσική, έχοντας πλέον ως συνεργάτη τον λαουτιέρη Γιάννη Μπερνιδάκη (Μπαξεβάνη). Στο σύντομο διάστημα της ζωής του δημιούργησε το δικό του συγκρότημα (“ζυγιά”) με τον λαουτιέρη Σταύρο Ψυλλάκη ή Ψύλο από την Επισκοπή Ρεθύμνου. Ο Ανδρέας Ροδινός  αν και πέθανε πολύ νέος, σε ηλικία μόλις 22 χρονών από φυματίωση, κατάφερε με το παίξιμό του να επηρεάσει την κατασκευή της σύγχρονης λύρας.

Γεννήθηκε στο Ρέθυμνο όπου μεγάλωσε με μικρασιάτικα ακούσματα. Τραγουδιστής, και συνθέτης πολλών γνωστών κρητικών τραγουδιών, αναδεικνύει το μπουλγαρί σε όργανο μελωδικό και σολιστικό. Η παραμονή του στην Αθήνα και η γνωριμία με τους δημιουργούς του ρεμπέτικου τραγουδιού πρέπει να υπήρξε καθοριστική για τη δημιουργία του. 

Μαζί με τον Κώστα Μουντάκη, θεωρείται ως ένας από τους μεγαλύτερους δασκάλους της λύρας. Συνεργάστηκε με λαουτιέρηδες, όπως ο Γιάννης Μαρκογιαννάκης, που κατάγεται επίσης από το Σπήλι, ο Γιάννης Μπερνιδάκης (Μπαξεβάνης), ο Νίκος Μανιάς.

Τον αποκαλούσαν και «αηδόνι της Κρήτης» χάρη στη γλυκιά φωνή του και ήταν περιζήτητος στους λυράρηδες οι οποίοι φιλονικούσαν μεταξύ τους για να συνεργαστούν μαζί του. Συνόδεψε του σημαντικότερους λυράρηδες της εποχής του και άφησε πλούσιο δισκογραφικό έργο το οποίο περιλαμβάνει εκτός από κρητικά τραγούδια, σμυρναίικα και νησιώτικα.

Ο πατέρας του ασχολιόταν επίσης με τη μουσική αλλά πέθανε όταν ο Μουντάκης ήταν μικρός. Είχε ως βασικό δάσκαλο τον Δημήτρη Καφφάτο (1911), γεννημένο στα Βεργιανά (κοινότητα Μαργαριτών) Μυλοποτάμου που αργότερα εγκαταστάθηκε στην Αλφά. Θεωρείται ανάμεσα στους σημαντικότερους μουσικούς της Κρητικής μουσικής. Προώθησε την κρητική μουσική μέσω της ραδιοφωνίας και έκανε εκπομπές στο πρόγραμμα του Σίμωνα Καρά, προβάλλοντας την κρητική μουσική. Ξεκίνησε τη μάθηση και τη διδασκαλία της κρητικής λύρας με την ίδρυση σχολών στις μεγαλύτερες πόλεις της Κρήτης και συνεργάστηκε με το Ινστιτούτο Μεσογειακών Σπουδών.

Το 1975 έπειτα από επισκέψεις του στην Κρήτη αποφάσισε να εγκατασταθεί στο νησί όπου θα διδαχθεί την κρητική λύρα από τον σημαντικό δάσκαλο και δεξιοτέχνη Κώστα Μουντάκη. Τις τελευταίες δεκαετίες ζει μόνιμα στην Κρήτη όπου μελετά και διδάσκει την κρητική μουσική παράδοση. Το 1982 ίδρυσε το Μουσικό Εργαστήρι Λαβύρινθος, που στεγάζεται στο Χουδέτσι Ηρακλείου, με σκοπό τη συλλογή, τη διάσωση και την προβολή παραδοσιακών μουσικών οργάνων από όλο τον κόσμο. Έχει δώσει πολλές συναυλίες και έχει συνεργαστεί με πολλούς Έλληνες και ξένους μουσικούς.

Από μικρός είχε κλήση στη μουσική. Έπειτα από δύσκολα παιδικά χρόνια λόγω κατοχής το 1953 εγκαθίσταται στο Ηράκλειο και πιάνει δουλειά ως μουσικός. Σιγά σιγά το όνομά του γίνεται γνωστό και το 1958 ηχογραφεί τον πρώτο του δίσκο. Το 1966 πηγαίνει σε ένα διαγωνισμό δημοτικής μουσικής στο Σαν Ρέμο της Ιταλίας, και παίρνει το πρώτο βραβείο. Ύστερα από αυτό γίνεται γνωστός στο Πανελλήνιο, ξεκινάει σιγά σιγά εμφανίσεις στην Αθήνα και συνεργασίες με διάφορους καλλιτέχνες.

Αδελφός του γνωστού Νίκου Ξυλούρη και του Γιάννη Ξυλούρη (1943), λαουτιέρη. Διαθέτει φωνή με ιδιαίτερη χροιά και έχει δημιουργήσει ένα προσωπικό ύφος στο παίξιμο.

Γεννήθηκε το 1951 στην Αλφά Μυλοποτάμου και πέθανε το 1983. Ήταν εξαιρετικός λυράρης, τραγουδιστής και πολύ καλός μαντιναδολόγος. Είχε δώσει πολλές μαντινάδες του σε άλλους λυράρηδες για να επενδύσουν τους δίσκους τους  Ο Δάνδαλος έπαιζε κυρίως με τον Μανώλη Mανιαδάκη, ήταν δηλαδή ζυγιά λύρα - λαούτο.

Βιολάτορας από την Ανατολή Ιεράπετρας που έπαιζε πάντα με τον γιο του, Αντώνη στην κιθάρα ο οποίος ήταν αυτοδίδακτος. Αρχικά, όπως λέει σε συνέντευξή του, ξεκίνησε να παίζει λύρα αλλά δεν του άρεσε και στη συνέχεια άρχισε να μαθαίνει βιολί. Ήταν όπως λέει ο ίδιος αυτοδίδακτος μουσικός καθώς άκουγε άλλους μουσικούς και μάθαινε από αυτούς. Έπαιζε κυρίως σε Λασίθι και Ηράκλειο. Εκτός από κρητικά έπαιζε και ευρωπαϊκά και νησιώτικα.